Μάθημα 202

Υπεύθυνη Μαθήματος

• Α. Φιλιππουπολίτη, Επίκουρος Καθηγήτρια ΤΕΕΠΗ, ΔΠΘ
• Κ. Γαβριλάκης, Επίκουρος Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Διδάσκοντες

1. Α. Φιλιππουπολίτη, Επίκουρος Καθηγήτρια, ΤΕΕΠΗ, ΔΠΘ
2. Κ. Γαβριλάκης, Επίκουρος Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
3. Π. Δαλακούρα, Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος, Εφορία Αρχαιοτήτων Ροδόπης – Κομοτηνή.
4. Δ. Σακκά, Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ, ΔΠΘ
5. Α. Στάμου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Σκοπός

Σκοπός του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές γνώσεις και δεξιότητες προκειμένου να παραγάγουν περιβαλλοντικό λόγο, με απώτερο στόχο την προώθηση των περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών ζητημάτων, στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση (για το ευρύ κοινό και κοινωνικές ομάδες ορισμένων χαρακτηριστικών, π.χ. επισκέπτες μουσείων περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, εκπαιδευτές για το περιβάλλον). Αρχικά, τίθεται το πλαίσιο της δημόσιας κατανόησης της επιστήμης και η σημασία της στη διαμόρφωση ενεργών και ενημερωμένων πολιτών. Αναλύεται ο ρόλος των μουσείων, των κέντρων επιστημών, των κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και άλλων χώρων της μη τυπικής εκπαίδευσης, τα οποία επιδιώκουν την επιστημονική καλλιέργεια των επισκεπτών τους και την εκπαίδευσή τους σε ζητήματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Επίσης, αναπτύσσονται ζητήματα που αφορούν στην κατανόηση των τρόπων με τους οποίους το άτομο αντιλαμβάνεται τον κοινωνικό κόσμο που τον περιβάλλει μέσα από το πρίσμα κοινωνιο-ψυχολογικών προσεγγίσεων. Έμφαση δίνεται στις στάσεις, τα στερεότυπα και τις κοινωνικές αναπαραστάσεις (δομή, λειτουργία, μέτρηση). Επίσης, αναλύονται ζητήματα, που αφορούν στην αλλαγή των στάσεων, καθώς επίσης και στη σχέση στάσεων και συμπεριφοράς. Επιπλέον, εξετάζεται η συμβολή της θεωρίας των κοινωνικών αναπαραστάσεων στην κατανόηση της επιστήμης και του περιβάλλοντος. Εξετάζονται οι νέες τεχνολογίες (διαδίκτυο, υπολογιστική τεχνολογία, πολυμέσα κ.λπ.) ως εργαλείο περιβαλλοντικής επικοινωνίας και εκπαίδευσης και αναπτύσσονται τρόποι αξιοποίησής τους στο πλαίσιο υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το περιβάλλον και την αειφορία. Οι φοιτητές αξιοποιούν λογισμικά και εφαρμογές για να δομήσουν θεματικά εστιασμένες δραστηριότητες στην εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ). Η ενότητα αυτή, επίσης, πραγματεύεται θέματα, που αφορούν στην αξιοποίηση των ΜΜΕ στην προώθηση της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση μέσω της ανάπτυξης σχετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Περιεχόμενο / Θεματικές Ενότητες

1. Ο δημόσιος χαρακτήρας της επιστήμης και η αξιοποίησης στην ΕΠΑ.

• Δημόσια κατανόηση της επιστημονικής και περιβαλλοντικής γνώσης
• Χώροι παραγωγής και διάχυσης περιβαλλοντικών ζητημάτων: μουσεία, κέντρα επιστημών, Κ.Π.Ε (Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης) για την ενημέρωση και την εκπαίδευση των ατόμων
• Η μουσειακή έκθεση ως μέσο ενημέρωσης και προβληματισμού για περιβαλλοντικά θέματα: παραδείγματα εκθέσεων
• Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των μουσείων ως μέσο εκπαίδευσης των ατόμων: παραδείγματα προγραμμάτων
• Τα «επιστημονικά καφενεία» και ο διάλογος των πολιτών με τους επιστήμονες για περιβαλλοντικά θέματα
• Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση σε χώρους μη τυπικής εκπαίδευσης (μουσεία και τεχνοχώροι): ανάπτυξη εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, παραδείγματα και εφαρμογές

2. Κοινωνική περιβαλλοντική συμπεριφορά.

• Στάσεις, στερεότυπα και κοινωνικές αναπαραστάσεις (δομή, λειτουργία)
• Εργαλεία μέτρησης στάσεων και συμπεριφορών. Παραδείγματα και εφαρμογές στο πεδίο της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία
• Αλλαγή των στάσεων, σχέση στάσεων και συμπεριφοράς. Παραδείγματα και εφαρμογές

3. Οι νέες τεχνολογίες ως εργαλείο περιβαλλοντικής επικοινωνίας και εκπαίδευσης: Διαδικτυακές Βάσεις Δεδομένων στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ ) και εφαρμογές

• Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές εισάγονται στη λογική της αξιοποίησης βάσεων περιβαλλοντικών δεδομένων που βρίσκονται στο διαδίκτυο στην ΕΠΑ. Κατά τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκπαιδευτικού υλικού για την ΕΠΑ καθώς επίσης σε μαθήματα που συνδέονται με την ΕΠΑ, είναι συχνά απαραίτητη η χρήση επίκαιρων και αξιόπιστων στοιχείων, στατιστικών δεδομένων και διαφόρων μορφών διαγραμμάτων και χαρτών που αποτυπώνουν ένα θέμα ή ζήτημα του περιβάλλοντος και της αειφορίας. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται σε περιβαλλοντικές (π.χ. χρήση νερού σε διάφορες περιοχές, ποσοστό διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας), κοινωνικές (π.χ. πληθυσμιακή εξέλιξη, πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας) και οικονομικές (π.χ. ΑΕΠ διαφόρων χωρών, κατά κεφαλήν εισόδημα) διαστάσεις. Σήμερα αρκετοί σημαντικοί οργανισμοί (π.χ. Eurostat, FAO, WHO, World Bank κ.ά.) παρέχουν ελεύθερα τεράστια ποικιλία τέτοιου είδους στοιχείων μέσω των ειδικών βάσεων δεδομένων που έχουν αναπτύξει. Σκοπός της ενότητας είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν τέτοιες βάσεις δεδομένων και τρόπους αξιοποίησης των δεδομένων αυτών στο πλαίσιο της ΕΠΑ. Το μάθημα περιλαμβάνει θεωρητικό και βιωματικό μέρος. Στο δεύτερο οι φοιτητές εφαρμόζουν τη γνώση και τις ικανότητες που έχουν αποκτήσει από το θεωρητικό μέρος στην υλοποίηση εργασιών.

4. Οι νέες τεχνολογίες ως εργαλείο περιβαλλοντικής επικοινωνίας και εκπαίδευσης: Εκπαιδευτικά Λογισμικά στην ΕΠΑ και εφαρμογές.

• Γνωριμία και εξοικείωση των φοιτητών με μια σειρά από εκπαιδευτικά λογισμικά και σχετικές διαδικτυακές εφαρμογές που μπορούν να συμβάλουν στην αναβάθμιση του σχεδιασμού και υλοποίησης προγραμμάτων και εκπαιδευτικού υλικού ΕΠΑ. Η ενότητα χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο αφιερώνεται στην τεκμηρίωση της αναγκαιότητας αξιοποίησης εκπαιδευτικού λογισμικού στην ΕΠΑ και στην παρουσίαση χαρακτηριστικών τέτοιων λογισμικών (π.χ. CmapTools, WebQuest) στο πλαίσιο ενασχόλησης με συγκεκριμένα περιβαλλοντικά θέματα. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται και σχολιάζονται κριτικά ποικίλες διαδικτυακές εφαρμογές (π.χ. πύλες ΕΠΑ, ηλεκτρονικά παιχνίδια, προσομοιώσεις, γλωσσάρια) οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο υλοποίησης ενός προγράμματος ΕΠΑ. Στο βιωματικό μέρος του μαθήματος οι φοιτητές καλούνται να επιλέξουν τεκμηριωμένα λογισμικά και εφαρμογές για να δομήσουν θεματικά εστιασμένες δραστηριότητες ΕΠΑ.

5. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και περιβαλλοντικά θέματα. Διάδοση της περιβαλλοντικής γνώσης και ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών σε αειφόρες πολιτικές.

• Ο ρόλος των ΜΜΕ στην ενημέρωση των πολιτών για την προώθηση περιβαλλοντικών ζητημάτων και την ενίσχυση της συμμετοχής τους σε αειφόρες πολιτικές
• ΜΜΕ – περιβάλλον και ευρωπαϊκή πολιτική. Τα ΜΜΕ ως συν-εταίροι στην προώθηση περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών ζητημάτων. Βασικές αρχές και κατευθύνσεις
• Ανάλυση αρθογραφίας περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος στον τοπικό εθνικό τύπο και ο ρόλος τους στην προώθηση της περιβαλλοντικής γνώσης και ευαισθητοποίησης
• Αξιοποίηση των ΜΜΕ για την προώθηση της μη τυπικής εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία: εκπαίδευση και κατάρτιση του ευρύτερου κοινού