Μάθημα 103
"Φιλοσοφία του περιβάλλοντος και περιβαλλοντική ηθική"
Υπεύθυνος Μαθήματος
- Αλέξανδρος Θεοδωρίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΕΕΠΗ, ΔΠΘ
Διδάσκοντες
- Αλ.Θεοδωρίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΕΕΠΗ, ΔΠΘ
- Έ. Θεοδωροπούλου, Καθηγήτρια, ΤΕΠΑΕΣ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Σκοπός
Σκοπός του μαθήματος είναι να έρθουν, κατ’ αρχάς, οι φοιτητές σε επαφή με τα θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα της φύσεως, του ανθρώπου και του κόσμου, προκειμένου να είναι σε θέση να κατανοούν πώς συγκροτείται φαντασιακά ο εκάστοτε κοινωνικός κόσμος και ποια είναι η θέση του ανθρώπου σε αυτόν. Η συζήτηση της διάκρισης φύσει/νόμω, η οποία εκφράζει την ανθρώπινη δημιουργία, θα επιτρέψει στους φοιτητές να κατανοήσουν την ανθρωπολογική συνθήκη της πολιτικής και ηθικής δραστηριότητας και της εν γένει νοηματοδότησής τους. Η μετάβαση από τη φιλοσοφία του περιβάλλοντος στην ηθική και, συγκεκριμένα, στην προβληματική της ηθικής συνείδησης και της ηθικής πράξης θα ανοίξει τον δρόμο της ηθικής διερεύνησης περιβαλλοντικών θεμάτων, αλλά και της εξέτασης των τρόπων συνάρθρωσης του ηθικού και του αξιακού επιπέδου. Τέλος, η ηθική προβληματοποίηση και η ενεργοποίηση του παραδείγματος του ηθικού διλήμματος θα καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να αξιοποιούν θεμελιώδεις έννοιες της περιβαλλοντικής ηθικής σε αντίστοιχες προβληματικές καταστάσεις, αλλά και να πραγματοποιούν την κίνηση από τη φιλοσοφία στην εκπαίδευση αξιών.
Περιεχόμενο / Θεματικές Ενότητες
Α. Φιλοσοφία του περιβάλλοντος
- Οι θεμελιώδεις έννοιες: κόσμος, φύση, άνθρωπος, γνώση
- Το ερώτημα της φύσεως
- Το ερώτημα του ανθρώπου
- Κόσμος, φύση, άνθρωπος: Από την ελληνική αρχαιότητα στους μέσους χρόνους και από εκεί στη νεότερη και σύγχρονη εποχή
- Η φαντασιακή συγκρότηση της κοινωνίας
- Η διάκριση φύσει/νόμω
- Το κυρίαρχο υποκείμενο της Νεωτερικότητας
- Από τη φιλοσοφία στην ηθική
Β. Ηθική - Ηθικές θεωρίες
- Η διερεύνηση του ηθικού προβλήματος
- Η ηθική συνείδηση και τα χαρακτηριστικά της
- Η καταγωγή της ηθικής συνείδησης
- Τα κριτήρια της ηθικής πράξης
- Το αντικείμενο της ηθικής πράξης
- Το πρόβλημα της ελευθερίας της βουλήσεως
Γ. Περιβαλλοντική ηθική
-
- Από τις ηθικές θεωρίες στην περιβαλλοντική ηθική: Η ηθική αντιμετώπιση των άλλων ζώων
- Η διχοτομία ανθρωποκεντρισμού-οικοκεντρισμού
- Οι οικοκεντρικές θεωρίες της ηθικής της γης (Aldo Leopold), της βαθιάς οικολογίας (Arne Naess) και του σεβασμού προς τη φύση (Paul Taylor): Η εγγενής αξία της φύσης
- Τα περιβαλλοντικά προβλήματα και η δημιουργία συνθηκών που συμβάλλουν στην υιοθέτηση φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών
- Το ζήτημα των αξιών στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής ηθικής
- Ηθική προβληματοποίηση και ηθικό δίλημμα
- Από τη φιλοσοφία στην εκπαίδευση αξιών