Μάθημα 102

Υπεύθυνος Μαθήματος

• Α. Τύμπας, Αν. Καθηγητής, Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (ΜΙΘΕ), ΕΚΠΑ

Διδάσκοντες

1. Ε. Αραποστάθης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα ΜΙΘΕ, ΕΚΠΑ
2. Χ. Καραμπάτσος, Μεταδιδακτορικός ερευνητής, Τμήμα ΜΙΘΕ, ΕΚΠΑ
3. Β. Σειρηνίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠA
4. Α. Τύμπας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα ΜΙΘΕ, ΕΚΠΑ

Σκοπός

Στο μάθημα αξιοποιούνται μια σειρά από επιστημονικούς κλάδους και διεπιστημονικά πεδία με σκοπό την εισαγωγή στις κοινωνικές διαδικασίες με τις οποίες διαμορφώνεται γνώση για το περιβάλλον, αλλά και στην ανατροφοδοσία αυτής της γνώσης στις διαδικασίες διαμόρφωσης της κοινωνίας. Μεταξύ άλλων, συνδυάζεται η Περιβαλλοντική Ιστορία με την Ιστορία της Επιστήμης και την Ιστορία της Τεχνολογίας και οι Περιβαλλοντικές Σπουδές με τις Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας, στο πλαίσιο τεσσάρων αλληλοσυμπληρούμενων ενοτήτων οι οποίες περιγράφονται στη συνέχεια.

Περιεχόμενο / Θεματικές Ενότητες

Ενότητα 1

• Εισαγωγή στο μάθημα: «Ουτοπίες και περιβάλλον: σχόλια για μία σχέση από την πλευρά της ιστορίας των επιστημών».
• Επιστήμη, Τεχνολογία, Περιβάλλον: Συνδυάζοντας την Ιστορία της Επιστήμης και την Ιστορία της Τεχνολογίας με την Περιβαλλοντική Ιστορία.
• Συνδιαμορφώνοντας την Εξωτερική Φύση και το Εσωτερικό της Τεχνικής (Παρατηρήσεις από το Διεπιστημονικό Πεδίο ‘Επιστήμη, Τεχνολογία, Κοινωνία’): Προσλήψεις του Περιβάλλοντος σε Επιστημονικά και Τεχνικά Κείμενα και Διαγράμματα.

Ενότητα 2

• Το περιβάλλον και οι ιστορικοί: μια εισαγωγή στην περιβαλλοντική ιστορία.
• Κατασκευάζοντας το «κοινό μας σπίτι»: λόγοι και πρακτικές για το περιβάλλον (17ος-19ος αι.) (Το μάθημα εστιάζεται στις διεργασίες που συνέβαλαν στην εμπέδωση της ιδέας περί ενός παγκόσμιου, κοινού περιβάλλοντος).
• Από την κοινωνία της στέρησης, στην κοινωνία της αφθονίας και πάλι πίσω: η εξαντλησιμότητα των φυσικών πόρων και η κοινωνική διαχείρισή της.

Ενότητα 3

• Ειδήμονες και η κατασκευή του Περιβάλλοντος: η φύση μέσα και έξω από το εργαστήριο. Επιστημολογικές κοινότητες και εργαλεία. Θεσμοί και διαχείριση γνώσης.
• Διακυβέρνηση ενεργειακών συστημάτων και ενεργειακών τεχνολογιών και αειφόροι κοινωνικοτεχνολογικοί μετασχηματισμοί (sustainable sociotechnical transitions).
• Ιστορικοί μετασχηματισμοί και πολιτικές προτεραιότητες. Μοντέλα κοινωνικο τεχνολογικών μετασχηματισμών και πολιτικές. Τύποι διακυβέρνησης, ρόλοι και επιτελεστικότητα δρώντων.
• Toξικά, Ειδήμονες και Ρυθμιστικό πλαίσιο: Περιπτώσεις από την ιστορία και ζητήματα πολιτικής τον 20ο και 21ο αιώνα.
• Το ρυθμιστικό πλαίσιο και ο ρόλος των ειδημόνων. Διαχείριση του κινδύνου, θεσμοί και ειδικοί. Δικαστικές διαμάχες, περιβάλλον και ειδικοί. Ειδικοί, Δημόσια Υγεία και Ακτιβισμός.

Ενότητα 4

• Από τον Επιστημονισμό και την Τεχνοκρατία σε Συμμετοχικούς Θεσμούς Περιβαλλοντικής Γνώσης. Παράδειγμα μελέτης: H μέγα- επένδυση ανεμογεννητριών στο ΒΑ Αιγαίο και η αντίδραση των τοπικών κοινωνιών.
• Ο ‘μύθος;’ του σοφού αγρότη. Αναψηλάφηση της σχέσης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον μέσα από το παράδειγμα της αειφορικής διαχείρισης του αγροτικού χώρου της νότιας Χίου.
• Κατακερματισμένα είδωλα και ενοποιητικές αντιλήψεις για τον εξωαστικό χώρο. Ερμηνευτικό σχήμα ερμηνείας του αγροτικού τοπίου μικρής κλίμακας ως εργαλείο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.